Blog aplikacji Polskie Góry  

Na moim blogu obejrzysz setki zdjęć panoram górskich z opisami, a także poznasz wiele ciekawych pojęć, takich jak: undulacja, refrakcja, deniwelacja, deklinacja, inklinacja, analemma, paralaksa, aberracja, dystorsja. Zbyt skomplikowane? To dowiesz się np. dlaczego o wschodzie i zachodzie słońce jest czerwone oraz dlaczego lepiej nie stawać z boku na zdjęciu grupowym. Na dole ekranu znajduje się spis treści wszystkich wpisów na blogu. Zapraszam :-)

^/\^ Robert Celiński, autor aplikacji Polskie Góry ^/\^

16 grudnia 2017 - Jak odległe góry możemy zobaczyć z terytorium Polski? (edytowany)

Nie jestem zapalonym obserwatorem dalekich gór. Nie posiadam sokolego wzroku, długiego obiektywu w aparacie (zdjęcia robię komórką) i wolę biegać po górach niż wychodzić zimną nocą na jakiś szczyt w ciepłych ciuchach i targać ze sobą ciężki sprzęt fotograficzny. Są jednak ludzie, którzy tak właśnie robią, a ja jako twórca aplikacji Polskie Góry czuję się zobowiązany, żeby przybliżyć ten temat. Zastanawialiście się kiedyś, jak odległe góry da się zobaczyć z terytorium Polski? Pasjonują się tym dalecy obserwatorzy, którzy rozpisują się na ten temat na forum i stronie dalekieobserwacje.eu.

Podstawowym założeniem dalekich obserwacji jest fotografowanie z obiektów naturalnych (np. szczytów górskich, wzgórz) oraz antropogenicznych (hałdy kopalniane, wysokie budynki, kominy, wieże obserwacyjne). Nie mogą być to natomiast zdjęcia wykonane z powietrza (samoloty, drony).

Możliwości obserwacyjne zależą od wielu czynników, takich jak pora dnia, pora roku, albedo (pokrywa śnieżna odbija światło, dzięki czemu góra jest lepiej widoczna), wilgotność i zanieczyszczenie powietrza, wiatr ograniczający dwa wyżej wymienione czynniki, temperatura i jej różnice na różnych poziomach atmosfery na drodze obserwacji, które często wpływają na występowanie refrakcji atmosferycznej, powodując optyczne wyniesienie odległych szczytów, co jest bardzo korzystne dla fotografującego. Linia obserwacji nie jest prosta, tylko idzie po łuku, zaginając się tak, że można spojrzeć dalej za horyzont, a przeszkody na drodze obserwacji wydają się niższe. Więcej na ten temat można przeczytać w poniższym wpisie na temat refrakcji, kiedy tłumaczyłem między innymi, dlaczego słońce o wschodzie i zachodzie często jest czerwone.

Dzięki refrakcji ziemskiej jesteśmy w stanie zobaczyć obiekty, które są już minimalnie schowane za horyzontem. Stopień refrakcji zależy od ciśnienia i temperatury, ale przy dużym uproszczeniu na dystansie 1 km promień świetlny odchyla się w stosunku do prostej o 1 cm, a to odchylenie rośnie potem proporcjonalnie do kwadratu odległości, by na dystansie 10 km przekraczać 1 m, na 20 km - ponad 4 m, itd. Na większych dystansach różnice robią się już naprawdę spore: 100 km - 100 m, 200 km - 400 m, 300 km - 900 m. Refrakcja nam sprzyja - na odległe obiekty patrzymy po łuku, a im dalej, tym ten łuk jest bardziej wygięty. Refrakcja ziemska łagodzi nieco wpływ kulistości Ziemi przy obserwacjach, z powodu którego bardziej odległe obiekty chowają się za horyzontem.

Według tego wzoru, góra widoczna z 10 km jest względnie niższa o niecałe 7 metrów, 20 km - 27 m, 30 km - 62 m, 50 km - 171 m, 100 km - 685 m, 150 km - 1541 m, 200 km - 2738 m, 300 km - 6159 m. Potem te różnice są jeszcze większe. Wzór ten jest wykorzystywany w aplikacji Polskie Góry przy określeniu, czy bliższa góra zasłania dalszy szczyt, czy jednak jest on widoczny i należy go opisać razem z górą widoczną na bliższym planie. Poprawność wzoru zweryfikowałem na podstawie przykładowych zdjęć dalekich obserwacji górskich - działa właściwie.

Do 2020 roku rekord dalekiej obserwacji należał do Radosław Wierzbińskiego, który stojąc na Tarnicy w Bieszczadach uchwycił swoim aparatem Nikon D90@70-300 położoną na terytorium Rumunii górę Varful Vladeasa (1836 m n.p.m.), odległą o blisko 258 km.

Wszystkie opisane wyżej szczyty są dostępne w aplikacji Polskie Góry, która określa dokładny kierunek, w którym należy skierować sprzęt fotograficzny, żeby uchwycić daleki obiekt. W bazie danych aplikacji są również dostępne inne rumuńskie szczyty, które przy dobrej pogodzie widać z Tarnicy, np. olbrzymi Pietrosul Rodnei (2303 m n.p.m.) - najwyższy szczyt w Górach Rodniańskich w Wewnętrznych Karpatach Wschodnich w Rumunii, ale też znacznie niższy Creasta Cocosului (1428 m n.p.m., Góry Gutyjskie), który swoją rumuńską nazwę tłumaczoną na "Koguci Grzebień" zawdzięcza postrzępionej grani. Jedynym szczytem w bazie danych aplikacji Polskie Góry, którego nie widać z naszego terytorium, jest Moldoveanu (2544 m n.p.m.), najwyższy szczyt Rumunii, położony w Górach Fogaraskich. Dodałem go do bazy, ponieważ jest to najwyższy szczyt Karpat poza Tatrami. Jak ktoś zdobędzie Pietrosul Rodnei, to przy dobrej widoczności na północy będzie mógł zobaczyć nasze Bieszczady i Tarnicę, a na południu właśnie Moldoveanu. Jeszcze bardziej na południe są wyższe góry Riła z najwyższym szczytem Musała (2925 m n.p.m.), ale ich oczywiście też nie zobaczymy z terenu Polski - trzeba się wybrać do Bułgarii.

Rekord Polski został pobity 2 stycznia 2020 roku po zachodzie słońca, kiedy pan Krzysztof Strasburger sfotografował ze szczytu Śnieżnika Kłodzkiego oddalony o 281 km alpejski masyw Schneeberg w Alpach Styryjsko-Dolnoaustriackich. Co ciekawe, dawna nazwa naszego Śnieżnika Kłodzkiego (kiedy te tereny należały do Niemiec) to również Schneeberg (dokładnie Glatzer Schneeberg) ;-)

Poniżej zdjęcie zrobione przez pana Krzysztofa z opisem nałożonym aplikacją Polskie Góry, link do źródła na stronie dalekieobserwacje.pl oraz wywiad z panem Krzysztofem w programie "Dzień Dobry TVN" (video).

Edit: Podobnej obserwacji dokonali 10 lutego 2021 roku Artur Robak i Tobiasz Rangno - również udało im się uchwycić Schneeberg widziany ze Śnieżnika.

2 stycznia 2020 roku to był rzeczywiście wyjątkowy dzień pod względem widoczności - z Gaików świetnie było wtedy widać Sudety - poniżej moje zdjęcie z tego dnia:

Z terenu Polski nie jest możliwe uchwycenie góry odległej o 300 km, tyle też wynosi limit dystansu próby obserwacji w aplikacji Polskie Góry. Bardziej odległe szczyty są od razu eliminowane z analizy. Rekord świata został ustanowiony z Pic de Finestrelles w Pirenejach, skąd zaobserwowano Pic Gaspard w Alpach, a odległość to aż 443 km! Pireneje i Alpy wobec siebie to świetne pasma do dalekich obserwacji, ponieważ są tak ułożone, że po drodze znajduje ogromny obszar Morza Śródziemnego (wysokość 0 m n.p.m.), a więc horyzont w połowie dystansu jest maksymalnie nisko i nie powoduje zakłócenia linii obserwacji.

Mam nadzieję, że ten artykuł był interesujący dla części osób. Jak pisałem na początku, nie jestem dalekim obserwatorem, a aplikacja Polskie Góry służy głównie do tego, żeby opisywać te szczyty, które widać gołym okiem, a tym samym są one widoczne na ekranie smartfona.

Edit 13.07.2022: W sprawie zamieszczonego w tym wpisie wzoru kor_kul_ref = (pierwiastek(r^2 + d^2) - r) * 1000 - d^2 / 100 napisał do mnie Bartek, który interesuje się dalekimi obseracjami. Opisane przez niego wątpliwości mogą dręczyć inne osoby, dlatego zamieszczam naszą korespondencję:

Bartek: (Wzór) próbowałem zastosować dla opisanego poniżej przykładu obserwacji Vladeasy z Tarnicy. Dla odległości 258 km, góra "opada" o 4556 m, jak zatem może być widoczna, skoro sama ma 1836 m? Wydaje się, że wzór musi uwzględniać wysokości zarówno miejsca obserwacji jak i obserwowanego obiektu. Dla powyższego przykładu nawet jeśli do 4556 m dodamy wysokość Vladeasy i Tarnicy, to i tak nadal brakuje :)

Robert: Wzór jest prawidłowy. Odległa góra może być widoczna, nawet jeżeli według tego wzoru ma ujemną wysokość. Wszystko zależy od tego, czy po drodze, na bliższych planach, są inne góry (lub niziny), które mogą ją zasłonić. Te góry i niziny na bliższych planach podlegają tym samym regułom określonym w tym wzorze, czyli jeżeli góra jest bardzo blisko punktu obserwacji, to praktycznie nie trzeba korygować wysokości, ale jeżeli jest bliżej punktu obserwowanego, to już korekta jest konieczna i relatywna wysokość tej góry również jest ujemna, przez co może nie zasłaniać punktu obserwowanego. Mam nadzieję, że wyjaśniłem to w zrozumiały sposób :-) We wpisie jest informacja o tym, że najdłuższa daleka obserwacja na Ziemi to 443 km. Wszystko dzięki temu, że punkt obserwacji i punkt obserwowany są na dużych wysokościach, a po drodze jest duży obszar Morza Śródziemnego (wysokość 0 m n.p.m.), który też znajduje się w pewnej odległości i jest korygowany na minus tym wzorem. Dodatkowo korzystny wpływ refrakcji na dalekie obserwacje może być w niektórych dniach większy, a to zależy od pogody na linii obserwacji. Współczynnik załamania światła w powietrzu zależy od jego gęstości oraz wilgotności, a te parametry mają powiązanie z ciśnieniem, temperaturą i zależą od wysokości.

Bartek: Dziękuję za wyjaśnienia. Jak rozumiem, sam wzór nie odpowiada nam zatem na pytanie, czy dana góra jest widoczna z wskazanego punktu, czy nie. Odpowiada na pytanie ile "opada" góra uwzględniając krzywiznę Ziemi. Aby odpowiedzieć na pytanie, czy dana góra jest widoczna, trzeba wyliczyć relatywne wysokości o których wspomina Pan w swoim mailu. Jak rozumiem, tu już jest inny wzór?

Robert: Zgadza się, to wzór na korektę wysokości góry, wynikającą z kulistości Ziemi oraz refrakcji. Aby odpowiedzieć, czy jakaś góra jest widoczna z danego miejsca, trzeba znać topografię terenu na drodze z punktu obserwacji do punktu obserwowanego. Na to nie ma uniwersalnego wzoru, bo brakuje do niego danych. Przy pomocy zaawansowanych obliczeń potrafi to określić np. aplikacja Polskie Góry, bo ona posiada takie dane oraz mechanizmy je obrabiające.

Wszystkie wpisy

----------------------------------------------------------------
Powrót do strony głównej aplikacji Polskie Góry
----------------------------------------------------------------
Copyright 2015-2023 Robert Celiński, Byledobiec Anin