Blog aplikacji Polskie Góry  

Na moim blogu obejrzysz setki zdjęć panoram górskich z opisami, a także poznasz wiele ciekawych pojęć, takich jak: undulacja, refrakcja, deniwelacja, deklinacja, inklinacja, analema, paralaksa, aberracja, dystorsja. Zbyt skomplikowane? To dowiesz się np. dlaczego o wschodzie i zachodzie słońce jest czerwone oraz dlaczego lepiej nie stawać z boku na zdjęciu grupowym. Na dole ekranu znajduje się spis treści wszystkich wpisów na blogu. Zapraszam :-)

^/\^ Robert Celiński, autor aplikacji Polskie Góry ^/\^

30 maja 2017 - Ciekawe nazwy gór (edytowany)

Już od dłuższego czasu przymierzałem się do napisania tekstu na temat ciekawych nazw gór, a ostatecznie zdecydowałem się po poprzednim wpisie, w którym poświęciłem sporo miejsca Cyckom Bardotki (one faktycznie potrzebują sporo miejsca ;-)).

Zawsze interesowały mnie takie tematy (ciekawe nazwy, nie Cycki Bardotki). Kiedy jeszcze byłem warszawskim mieszczuchem, popełniłem dwa teksty o nazwach ulic w moich okolicach - jeden o ulicy Gąsienicowej, której pisownia sprawiała mieszkańcom duże kłopoty, drugi bardziej ogólny o nazwach ulic.

Przeglądając Internet w poszukiwaniu podobnych opracowań, natknąłem się na doskonały tekst Grzegorza Pietrzaka "TOP 10 najgłupszych nazw w polskich górach", zamieszczony na portalu Góry i ludzie. W bardzo dowcipny sposób są w nim opisane najciekawsze nazwy, choć nie zawsze chodzi stricte o góry. Polecam zapoznanie się z tym zabawnym tekstem:

W tym rankingu wymienione są: 10. Babie Nogi (żleb opadający spod szczytu Kamienistej do Doliny Pyszniańskiej), 9. Dupa Słonia (skałka na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, podawane są też ciekawe nazwy dróg na skałkach, np. Będkowski Playboy, Będkowski Srom, Wino i Śpiew, Trudno i darmo, Próba Turinga, Nagły atak murarza, Jedna chwila dla debila, Kakofonia, Primadonna, Mała Dupa Słonia), 8. Rozdroże pod Moszną (Góry Sowie), 7. Cycówka (górka ponad miejscowościami Głębokie i Kokuszka w Beskidzie Sądeckim), 6. Żleb pod Wysranki (żleb pod zalesionym grzbietem w Dolinie Kościeliskiej w Tatrach Zachodnich), 5. Durny Szczyt w słowackich Tatrach Wysokich, 4. Gówniak pod Babią Górą, 3. Burdelowa Góra w masywie Policy w Beskidzie Żywieckim, 2. Świński Ryj w Górach Świętokrzyskich i 1. Fajna Ryba w województwie łódzkim. W komentarzach do tekstu padają nazwy: Fuckowa Góra (pod miejscowością Skomielna Czarna w Beskidzie Makowskim), Kufel (Góry Izerskie), szczyt Tatry pod Wadowicami oraz Sałasz Dupne nad Istebną w Beskidzie Śląskim. Są też nazwy skałek na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, np. Babi Koniec i Dupka.

Pochodzenie wielu tych nazw jest wytłumaczone w tekście. Często chodziło o to, że jakaś góra, skała lub żleb przypominały jakiś przedmiot czy część ciała, ktoś to w ten sposób nazwał w języku potocznym i tak już zostało. Nazwa góry Moszna pochodzi zapewne od dawnego rodu, który zamieszkiwał te rejony. Nazwa "Wysranka" pochodzi od tego, że dawniej robotnicy z pobliskich hut metali chodzili tutaj za potrzebą.

Niedaleko jest też Starorobociański Wierch, chyba najczęściej mylona nazwa góry w Tatrach. Nawet ja go kiedyś przechrzciłem na "Starobociański", myśląc, że nazwa pochodzi od jakiegoś starego bociana, który może tu kiedyś mieszkał. Dodatkowe "ro" w nazwie wynika z tego, że pochodzi ona od kopalni Stara Robota oraz hali o tej samej nazwie, stąd "Starorobociański" - od starej roboty. Nawet na Facebooku ktoś podał nazwę do oznaczania miejsca "Starobociański Wierch", zameldowało się tam ponad 200 osób, w tym biegająca po Tatrach Justyna Kowalczyk ;-) Bezpieczniej jest stosować słowacką nazwę tej góry - Klin.

W góralskiej gwarze "durny" oznacza dumny, stąd nazwa Durnego Szczytu, dumnie górującego nad okolicą. Gówniak zawdzięcza swoją nazwę odchodom wołów, które kiedyś wypasano na wschodnim grzbiecie Babiej Góry (inna nazwa to Wołowe Skałki). Nazwa Burdelowej Góry pochodzi od wołoskiego słowa "burden", które oznacza zagrodę dla owiec. Wiele nazw w polskich górach pochodzi właśnie z tego języka, którym posługiwali się Wołosi po przywędrowaniu w średniowieczu w te okolice ze swoich rodzimych Bałkanów.

Burdelowa Góra to jednak tylko przygrywka do durnych (tym razem naprawdę durnych, nie dumnych) nazw osiedli w Zawoi - położonej pod Babią Górą największej powierzchniowo wsi w Polsce. W centrum Zawoi stoi drogowskaz: w lewo do Burdeli, prosto na Smyraki i Zające, w prawo na Sałaciaki. Inne ciekawe nazwy zawojskich osiedli to Żywczaki i Surmiaki. Wyżej jest jeszcze przysiółek Chrząszcze-Topory. Zawsze kiedy tam jestem, muszę zrobić zdjęcie tej tablicy :-)

Nazwa Fuckowa Góra pochodzi zapewne od nazwiska Fucek i czyta się ją tak, jak się pisze (a nie "fakowa"). Miejscowi chyba nie uczyli się angielskiego, bo inaczej tak by góry nie nazwali, chyba że na szczycie stałaby skała w kształcie zaciśniętej pięści z wystawionym jednym palcem ;-) W czerwcu 2019 roku byliśmy z żoną i psem w Skomielnej Czarnej i weszliśmy na Fuckową Górę:

Nie są to jedyne zabawne nazwy w tej okolicy - mamy np. przysiółki Goryle Niżnie (na granicy Skomielnej Czarnej i Tokarni) oraz Goryle Wyżnie (na zachodnim krańcu Skomielnej Czarnej, przy granicy z Wieprzcem). Oba goryle przysiółki dzieli spory dystans. Legenda głosi, że pochodzą stąd najlepsi ochroniarze, a szczególnie cenieni w branży są ci z Goryli Wyżnich ;-) W tych okolicach mają sentyment do goryli, np. inna nazwa Jaworzyńskiego Wierchu nad Tokarnią to Gorylka. Nie znalazłem etymologii tych nazw, prawdopodobnie w tutejszej gwarze goryl = góral i takie nazwisko przyjęli dawno niektórzy tutejsi mieszkańcy.

Słowo "dupny" ma dwa znaczenia - potocznie jest to wulgaryzm, ale w beskidzkiej gwarze oznacza wielki (nawet mój pochodzący z Żywiecczyzny teść czasem używa tego słowa). "Sałasz" według śląskich górali oznacza szałas, więc na szczycie Szałas Dupne prawdopodobnie stał kiedyś duży szałas.

Nie mam nic przeciwko zabawnie brzmiącym nazwom, irytuje mnie za to brak konsekwencji, kiedy np. dwa szczyty o identycznej nazwie znajdują się blisko siebie. W aplikacji Polskie Góry zawsze rozróżniam nazwy gór (np. dodaję w nawiasie dodatkowy opis), żeby się nie myliły, kiedy użytkownicy wybierają swoją lokalizację z listy szczytów.

Żeby nie szukać daleko, w moich okolicach w Beskidzie Małym są dwa Czuple i dwa Rogacze, a odległość między nimi to niecałe 10 km. Na upartego mógłbym w ciągu półtorej godziny przebiec przez wszystkie 4 wymienione szczyty. Niektóre nazwy okolicznych gór są zupełnie nieadekwatne do obecnego stanu, np. pobliska Łysa Góra (wysunięty najbardziej na zachód szczyt Beskidu Małego) jest zalesiona. Nazwę tę nadali Wołosi, którzy przybyli z Bałkanów w te okolice w XVI wieku, zabierając ze sobą stada owiec i kóz. Szukali dobrych miejsc do wypasu i przez cyrhlenie (wypalanie lasu) stworzyli wielkie pastwiska, które ciągnęły się wtedy od Łysej Góry przez Łysą Przełęcz, Rogacz Wilkowicki, aż po Sokołówkę. Pod koniec XIX wieku zaprzestano wypasu, grzbiet naturalnie porósł lasem (co widać na poniższym zdjęciu, które zrobiłem wczoraj), ale nazwa Łysa Góra pozostała.

W polskich górach znajdziemy wiele innych przykładów, kiedy góry o podobnych nazwach są położone w niedużej odległości od siebie. Tak będzie z Jaworzynami, Sokolicami, Groniami, Beskidami, Magurami, Magurkami, Kiczorami, Czołami, a także Ostrymi, Suchymi i Łysymi Górami. Najbardziej kuriozalnym przykładem z bazy aplikacji Polskie Góry są dwie Szubieniczne w Rudawach Janowickich, stojące w odległości 2,5 km od siebie. Dla mnie mylące są też podobne nazwy w Górach Świętokrzyskich - Łysica (najwyższy szczyt tego łańcucha) wraz z pobliską Łysą Górą leżą w paśmie Łysogór.

Zdarzają się też takie paradoksalne nazwy jak w Worku Raczańskim w Beskidzie Żywieckim, gdzie Smereków Mały jest wyższy niż Smereków Wielki.

A czy Wy znacie jakieś ciekawe nazwy, które można by było dodać do tej listy? Proszę o komentarze na Facebooku pod poniższym wpisem lub na e-mail: 42195@wp.pl.

Kolega Szymon podesłał mi informację, że u niego na Podhalu znajduje się przysiółek Cipki, który jest częścią wsi Suche. Suche-Cipki są położone kilkaset metrów na zachód od Poronina - to również ciekawa zbieżność. Nazwa pochodzi prawdopodobie od nazwiska pierwszych osiedleńców. Obecni mieszkańcy podobno już się do niego przyzwyczaili, a próby zmiany nazwy w 2009 roku zakończyły się fiaskiem, bo w gminie Poronin są podobno ważniejsze wydatki (kto w ogóle wpadł na taki poroniony pomysł, żeby zmieniać nazwę Cipkom? ;-)).

Jeżeli przemieścimy się nieco wyżej niż Suche-Cipki (widać to po układzie poziomic wschód-zachód), to możemy się zatrzymać "U Bobra" :-)

Kolega Krzysztof podsunął mi kilka zabawnych nazw wsi i osiedli w górach. W Pieninach mamy przecież Sromowce Niżne i Wyżne, a w Łomnicy-Zdroju występują dwa ciekawe osiedla: Wargulce i Sutory. Sromowce nosiły kiedyś nazwę Przekop, ze względu na przekopywanie terenów wokół Dunajca i budowę zapory. Obecna nazwa pochodzi prawdopodobnie od niemieckiego słowa Schram, które oznacza szczelinę skalną, których w tych okolicach jest sporo, np. w ścianie słynnych Trzech Koron. Nazwy osiedli w Łomnicy Zdroju pochodzą od nazwisk mieszkańców, którzy tam się osiedlili: Wargulców i Sutorów.

Skoro już jesteśmy przy ciekawych nazwiskach, to w dzieciństwie grałem w szachy i pamiętam dwoje zawodników: Cipa i Fiut. Ich imion nie wymienię (choć je pamiętam), mogę tylko powiedzieć, że Cipa był mężczyzną, a Fiut była kobietą (podobnie jak Kopernik w "Seksmisji"). Kolega mi opowiadał, że nawet na jakimś turnieju grali ze sobą partię - Fiut-Cipa - jaki to musiał być pojedynek! ;-) Mam nadzieję, że nie zapędziłem się za daleko i strona Polskie Góry nie otrzyma etykietki "Parental Advisory Explicit Content"... Nie wiem, czy bohaterowie tego paragrafu zmienili nazwiska, ale może uodpornili się na złośliwe komentarze, podobnie jak rdzenni mieszkańcy Wargulców i Sutorów ;-)

Wszystkie wpisy

----------------------------------------------------------------
Powrót do strony głównej aplikacji Polskie Góry
----------------------------------------------------------------
Copyright 2015-2019 Robert Celiński, Byledobiec Anin